Tại sao lại ưu tiên phân chia di sản thừa kế theo di chúc?
TÓM TẮT NỘI DUNG CHÍNH
1. Quyền hưởng di sản thừa kế.
2. Phân chia di sản theo di chúc và phân chia theo pháp luật.
2.1 Phân chia di sản theo di chúc.
2.2 Phân chia di sản theo pháp luật.
3. Tại sao lại ưu tiên việc chia di sản thừa kế theo di chúc.
Quyền hưởng di sản thừa kế bao gồm thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên các trường hợp áp dụng thừa kế theo pháp luật lại chỉ xuất hiện khi không có thừa kế di chúc, di chúc không hợp pháp... Vậy tại sao lại ưu tiên việc phân chia di sản theo di chúc? Hãy đọc ngay tại đây.
- Theo quy định tại Điều 609 Bộ luật dân sự 2015 thì quyền hưởng di sản thừa kế được xác lập dựa trên việc lập di chúc của cá nhân nhằm chuyển giao tài sản của mình cho chủ thể khác; hoặc được hưởng di sản thuộc trường hợp phân chia di sản thừa kế theo pháp luật.
- Vậy quyền hưởng thừa kế di sản bao gồm hai hình thức: thừa kế theo di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật. Mọi cá nhân đều được quyền bình đẳng về việc để lại tài sản của mình cho người khác cũng như quyền hưởng di sản thừa kế theo di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật.
Phân chia di sản theo di chúc và phân chia theo pháp luật
- Dựa theo quy định tại Điều 624 Bộ Luật dân sự 2015 về di chúc thì có thể hiểu thừa kế theo di chúc là thừa kế theo ý chí, nguyện vọng của cá nhân muốn chuyển tài sản của họ cho người khác sau khi chết.
- Thừa kế theo di chúc sẽ phụ thuộc vào ý chí, nguyện vọng của người lập di chúc và được thể hiện trong nội dung bản di chúc không vi phạm pháp luật, không trái đạo đức xã hội.
- Nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho các chủ thể được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Trường hợp nội dung di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì chủ thể thừa kế có quyền nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản. Trong trường hợp hiện vật bị tiêu hủy do lỗi của người khác thì những người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại. Trong trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối lượng di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản.
➤ Có thể bạn quan tâm về: Ai không được quyền hưởng di sản thừa kế?
- Căn cứ theo quy định tại Điều 649 Bộ Luật dân sự năm 2015 thì thừa kế theo pháp luật được hiểu là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự của trường hợp thừa kế này sẽ do pháp luật quy định cụ thể.
- Những trường hợp áp dụng thừa kế theo pháp luật được quy định tại Điều 650, Bộ luật dân sự năm 2015, cụ thể như sau:
- Trường hợp người đã chết không để lại di chúc;
- Trường hợp có di chúc, nhưng di chúc đó không hợp pháp theo quy định pháp luật. Ví dụ: ông A lập di chúc trong trạng thái không minh mẫn, bị lừa dối, đe dọa và bà B (vợ ông A) chứng minh được ông A bị người thứ ba đe dọa để viết di chúc thì di chúc đó sẽ bị vô hiệu, không có giá trị pháp lý;
- Trường hợp những người thừa kế theo di chúc đều chết trước người lập di chúc; cơ quan/tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế;
- Trường hợp những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền hưởng di sản.
- Người không có quyền hưởng di sản: được quy định tại Điều 621 Bộ luật dân sự năm 2015;
- Người từ chối nhận di sản: được quy định tại Điều 620 Bộ luật dân sự năm 2015
- Như đã trình bày ở mục 2.1 đa phần trường hợp phát sinh thừa kế theo pháp luật thường là liên quan đến việc chủ thể qua đời không để lại di chúc hoặc nội dung di chúc không hợp pháp…Nghĩa là việc phân chia di sản thừa kế phải được xem xét người có tài sản đã qua đời có lập di chúc hay không? Sau đó xem xét di chúc có đáp ứng các điều kiện hợp pháp hay không? Nếu bản di chúc được lập đáp ứng đầy đủ quy định pháp luật thì sẽ tiến hành phân chia di sản theo di chúc. Các trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp mới xem xét đến việc phân chia di sản theo pháp luật. Có thể hiểu pháp luật đang ưu tiên việc phân chia thừa kế theo di chúc. Vậy lý do là gì?
- Di sản thừa kế là những di sản thuộc quyền sở hữu của đã qua đời. Theo quy định pháp luật thì người sở hữu tài sản thông thường sẽ phát sinh quyền sở hữu (chiếm hữu, sử dụng, định đoạt) với tài sản đó. Vậy thừa kế theo di chúc là người có tài sản đang thực hiện quyền định đoạt của mình để xem xét chia cho người nào? Chia như thế nào? Một số tài sản thường dùng để phân chia di sản thừa kế như: quyền sử dụng đất, sổ tiết kiệm, tiền, xe ô tô… Tóm lại, lý do pháp luật quy định ưu tiên việc thừa kế theo di chúc là tôn trọng quyền định đoạt của người có tài sản, bảo đảm việc phân chia di sản phù hợp với ý chí nguyện vọng của người lập di chúc.
- Ngoài ra theo quy định tại Điều 626 Bộ luật dân sự 2015 thì người lập di chúc sẽ có các quyền như sau:
- Chỉ định người có quyền hưởng thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế;
- Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;
- Dành một phần tài sản trong khối di sản để thực hiện việc thờ cúng/di tặng;
- Giao nghĩa vụ cho chủ thể thừa kế;
- Chỉ định người giữ di chúc/người quản lý di sản/người phân chia di sản.
- Vậy để đảm bảo ý chí nguyện vọng, cũng như quyền của người lập di chúc mà pháp luật đã quy định thì thừa kế theo di chúc phải được ưu tiên thực hiện trước thừa kế theo pháp luật.
- Tuy nhiên việc ưu tiên áp dụng phân chia theo di chúc cũng có trường hợp ngoại lệ khi có chủ thể thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc tại Điều 644 Bộ luật dân sự 2015. Bao gồm:
- Con chưa thành niên của người để lại di sản thừa kế;
- Cha/mẹ/vợ hoặc chồng của người để lại di sản thừa kế;
- Con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động của người để lại di sản thừa kế.
- Trên đây là phần trình bày lý do tại sao lại ưu tiên phân chia di sản thừa kế theo di chúc. Nếu còn vấn đề thắc mắc, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua tổng đài miễn phí 1800 6365 để nhận được sự hỗ trợ, tư vấn nhanh chóng và hiệu quả nhất.
➤ Tìm hiểu thêm về: Phân chia di sản thừa kế khi chồng mất.
