Di chúc thừa kế vô hiệu khi nào?
TÓM TẮT NÔI DUNG CHÍNH
1. Di chúc thừa kế vô hiệu là gì?
1.1 Di chúc thừa kế là gì?
1.2 Di chúc thừa kế vô hiệu là gì?
2. Di chúc thừa kế vô hiệu khi nào?
3. Thời điểm và địa điểm mở thừa kế di chúc.
3.1 Thời điểm mở thừa kế di chúc.
3.2 Địa điểm mở thừa kế di chúc.
Di chúc thừa kế có thể hiểu là nội dung phân chia di sản thừa kế của một cá nhân được trình bày dưới dạng văn bản, chữ viết. Di chúc thừa kế hợp pháp là bản di chúc đáp ứng các điều kiện theo pháp luật. Vậy trong trường hợp di chúc không đáp ứng điều kiện sẽ bị xử lý như thế nào? Và khi nào thì di chúc bị vô hiệu? Tìm hiểu ngay.
- Theo quy định tại Điều 624 Bộ luật dân sự năm 2015 thì di chúc (di chúc thừa kế) là văn bản hoặc lời nói thể hiện nguyện vọng và ý chí của một cá nhân muốn thực hiện việc chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
- Theo quy định của pháp luật hiện hành không có khái niệm hay định nghĩa cụ thể liên quan đến di chúc vô hiệu. Thực tế cho thấy di chúc vô hiệu là những di chúc vi phạm các điều kiện của di chúc thừa kế hợp pháp tại quy định Điều 630 Bộ luật dân sự 2015. Di chúc vô hiệu là những di chúc thuộc các trường hợp vi phạm về chủ thể lập di chúc hoặc hình thức của di chúc hoặc liên quan đến nội dung di chúc có phần/toàn bộ di chúc trái với quy định pháp luật và đạo đức xã hội.
- Hậu quả của việc di chúc vô hiệu cũng được áp dụng theo quy định tại Điều 131 Bộ luật dân sự 2015 di chúc bị vô hiệu không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ liên quan đến tài sản theo di chúc. Nghĩa là tài sản theo bản di chúc vẫn thuộc quyền sở hữu của bên có quyền lập di chúc, người hưởng tài sản theo di chúc bị vô hiệu phải hoàn trả những gì đã nhận theo di chúc tuân thủ theo quy định pháp luật hiện hành. Di sản thừa kế được hoàn lại sẽ được xử lý theo quy định pháp luật.
- Di chúc thừa kế vô hiệu khi vi phạm các điều kiện như sau:
- Người lập di chúc trong quá trình lập di chúc phải có trạng thái, tinh thần minh mẫn, sáng suốt; không bị chủ thể khác lừa dối, đe dọa hay cưỡng ép;
- Nội dung của di chúc thể hiện ý chí của người lập di chúc nhưng không được vi phạm điều cấm của luật, không trái với đạo đức xã hội;
- Hình thức di chúc không được trái với quy định pháp luật (lập di chúc dưới dạng văn bản hoặc di chúc miệng khi đáp ứng các điều kiện liên quan).
- Trường hợp người lập di chúc là người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi thì bắt buộc di chúc phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ/người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
- Trường hợp di chúc được lập bởi người bị hạn chế về thể chất hoặc là người không biết chữ thì phải được người làm chứng lập thành văn bản và phải thực hiện thủ tục công chứng, chứng thực theo quy định pháp luật.
- Đối với di chúc được lập thành văn bản nhưng không thực hiện công chứng, chứng thực thì phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện chung theo quy định pháp luật thì mới có thể là di chúc hợp pháp.
- Đối với di chúc miệng thì cần thể hiện trước mặt ít nhất 02 người làm chứng và di chúc miệng phải được người làm chứng ghi chép lại và cùng ký tên, điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người lập di chúc miệng thể hiện ý chí nguyện vọng cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền theo quy định chứng thực chữ ký/điểm chỉ của người làm chứng di chúc miệng.
- Tóm lại, nếu di chúc được lập ra không đáp ứng các điều kiện như chủ thể lập di chúc, nội dung của di chúc, hình thức của di chúc… thì di chúc thừa kế không đảm bảo tính hợp pháp và phát sinh hiệu lực pháp lý theo quy định hiện hành.
➤ Có thể bạn quan tâm về: Khác biệt giữa di chúc vô hiệu và di chúc không có hiệu lực.
Thời điểm và địa điểm mở thừa kế di chúc
- Sau khi đã đáp ứng đầy đủ quy định pháp luật liên quan đến điều kiện hợp pháp của di chúc thừa kế thì cần quan tâm đến thời điểm và địa điểm được tiến hành thủ tục mở thừa kế di chúc.
- Thời điểm mở thừa kế di chúc chính là chỉ hoạt động công khai nội dung di chúc của người đã chết. Nội dung của di chúc sẽ thể hiện rõ ràng, đầy đủ và cụ thể về di sản được nhận của từng chủ thể có quyền hưởng thừa kế theo di chúc. Đồng thời dựa trên nội dung di chúc, để xác định quyền và nghĩa vụ liên quan đến tài sản của người chết đã để lại. Căn cứ theo quy định tại khoản 1, Điều 611 Bộ luật dân sự 2015 thời điểm mở thừa kế di chúc là thời điểm người để lại di chúc đã chết.
- Vậy làm thế nào để xác định người để lại di chúc đã chết? Theo quy định của pháp luật để xác định thời điểm người để lại di chúc đã chết có thể phân thành hai trường hợp: chết về mặt sinh học hoặc chết về mặt pháp lý.
- Chết về mặt sinh học là người để lại di chúc đã kết thúc sinh mạng của mình trên thực tế. Thời điểm mở thừa kế di chúc sẽ được xác định căn cứ trên giấy chứng tử của người đã chết. Chết về mặt pháp lý có thể hiểu đây là trường hợp Tòa án tuyên bố một người đã chết khi đáp ứng các điều kiện theo quy định pháp luật tại khoản 2, Điều 71, Bộ luật dân sự 2015. Thời điểm mở thừa kế theo di chúc sẽ được xác định căn cứ theo Quyết định tuyên bố một người đã chết của Tòa án.
- Tóm lại, thời điểm mở di chúc thừa kế sẽ được căn cứ vào thời điểm người lập di chúc chết. Cụ thể cái chết của người để lại di chúc sẽ được xem xét thuộc trường hợp chết về mặt sinh học hay chết về mặt pháp lý để xác định thời điểm mở thừa kế di chúc cho phù hợp.
- Địa điểm mở di chúc sẽ được xác định là nơi cư trú cuối cùng của người lập di chúc. Trong trường hợp không thể xác định được nơi cư trú cuối cùng thì địa điểm mở thừa kế theo di chúc được xác định sẽ là nơi có toàn bộ di sản/phần lớn di sản của người lập di chúc đã chết.
- Trên đây là một số vấn đề gửi đến bạn đọc liên quan đến trường hợp di chúc thừa kế bị vô hiệu. Nếu còn vấn đề thắc mắc, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua tổng đài miễn phí 1800 6365 để nhận được sự hỗ trợ, tư vấn nhanh chóng và hiệu quả nhất.
➤ Xem thêm về: Thủ tục công chứng lưu giữ di chúc.
